 |
लोकमान्य टिळक यांच्यावर मराठी भाषण (लहान मुलांसाठी)
सन्माननीय अध्यक्ष, शिक्षकमित्रांनो आणि माझ्या प्रिय मित्रमैत्रिणींनो, आज मला इथे "लोकमान्य टिळक" या थोर राष्ट्रभक्तावर भाषण देण्याची संधी मिळाल्याने मी फारच आनंदित आहे. लोकमान्य टिळक हे नाव ऐकताच आपल्या डोळ्यांसमोर एक तेजस्वी चेहरा, डोक्यावर फेटा आणि डोळ्यात देशभक्तीचा जाज्वल्य प्रकाश उभा राहतो. आज मी तुम्हाला या महान विभूतीच्या जीवनाविषयी, कार्याविषयी आणि आपल्याला मिळालेल्या प्रेरणेविषयी सांगणार आहे.
टिळकांचं बालपण आणि शिक्षण
लोकमान्य टिळक यांचा जन्म २३ जुलै १८५६ रोजी रत्नागिरी जिल्ह्यातील चिखली गावात झाला. त्यांचं पूर्ण नाव होतं बाळ गंगाधर टिळक. लहानपणापासूनच ते अत्यंत हुशार, अभ्यासू आणि स्पष्टवक्ते होते. शाळेत असतानाच त्यांनी संस्कृत, गणित आणि इंग्रजीवर प्रभुत्व मिळवलं होतं. पुढे त्यांनी पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजमधून बी.ए. आणि एल.एल.बी. (कायद्याचं शिक्षण) घेतलं.
राष्ट्रप्रेमाची सुरुवात
टिळकांनी शिक्षण संपवल्यानंतर ते शिक्षक झाले. परंतु त्यांना वाटलं की, शिक्षण हे फक्त पुस्तकी न राहता देशासाठी काहीतरी करायला हवं. म्हणून त्यांनी लोकांमध्ये जागृती करण्यासाठी 'केसरी' आणि 'मराठा' ही वृत्तपत्रं सुरू केली. त्या काळी इंग्रज सरकारची दडपशाही चालू होती. पण टिळक कधीच घाबरले नाहीत. त्यांनी आपल्या लेखांतून सरकारचा निषेध केला आणि जनतेला सत्य सांगितलं.
“स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे!”
ही टिळकांची सर्वात प्रसिद्ध ओळ. त्यांनी ही घोषणा केली आणि संपूर्ण भारतात जणू उत्साहाची लाट पसरली. त्या वेळी इंग्रज सत्तेवर होते आणि लोक घाबरून राहत होते. पण टिळकांनी लोकांना सांगितलं की, आपलं सरकार आपल्याच लोकांनी चालवलं पाहिजे. टिळक हे पहिले नेते होते ज्यांनी 'स्वराज्य' या कल्पनेचं बीज लोकांच्या मनात पेरलं.
गणेशोत्सव आणि शिवजयंतीची सुरुवात
टिळकांनी समाजात एकजूट आणि देशभक्ती निर्माण करण्यासाठी सार्वजनिक गणेशोत्सव आणि शिवजयंतीची सुरुवात केली. गणपती हे सगळ्यांचेच आवडते देव! मग त्यांच्या माध्यमातून देशासाठी विचार करणे – ही कल्पना खूप छान होती. या सणातून लोक एकत्र यायचे, भाषणं द्यायचे, देशभक्तीचे कार्यक्रम व्हायचे आणि जनजागृती घडायची.
टिळकांचा इंग्रजांशी संघर्ष
टिळकांच्या लेखांनी आणि भाषणांनी सरकारला अस्वस्थ केलं. म्हणून त्यांना अनेक वेळा तुरुंगवास भोगावा लागला. एकदा तर त्यांना मांडलेली बंडखोरी सरकारला सहन झाली नाही आणि त्यांना म्यानमारमधील मंडाले येथे पाठवण्यात आलं. तिथे असताना त्यांनी 'गीतारहस्य' हे प्रसिद्ध पुस्तक लिहिलं. या पुस्तकातून त्यांनी कर्मयोग शिकवला – म्हणजे काम करत राहा, निष्काम भावाने.
टिळकांची वक्तृत्वशैली
टिळकांचं बोलणं इतकं प्रभावी होतं की, हजारो लोक त्यांचं भाषण ऐकण्यासाठी जमायचे. ते जेव्हा म्हणायचे की "स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणि तो मी मिळवणारच" – तेव्हा साऱ्या सभागृहात टाळ्यांचा कडकडाट व्हायचा. लहान, मोठे, गरीब, श्रीमंत – सर्वजण त्यांच्यावर प्रेम करायचे.
लोकमान्य ही पदवी जनतेने दिली
'लोकमान्य' म्हणजे लोकांनी मान्यता दिलेला नेता. टिळकांना ही पदवी कुठल्याही सरकारने दिली नाही, ती तर लाखो जनतेने त्यांच्यावरच्या प्रेमामुळे दिली होती. हीच गोष्ट त्यांची महानता सिद्ध करते.
टिळकांचं विचारधन
टिळकांनी केवळ राजकारणच केलं नाही, तर शिक्षण, धर्म, संस्कृती, समाजसुधारणा या सर्व क्षेत्रांत योगदान दिलं. त्यांनी सांगितलं की, "धर्म म्हणजे केवळ पूजा नाही, तर सत्यासाठी लढणं हे ही धर्म आहे." अशा विचारांनी त्यांनी हजारो तरुणांना प्रेरित केलं.
टिळकांची अखेरची पर्वणी
टिळकांनी अखेरपर्यंत देशासाठी कार्य केलं. त्यांची प्रकृती खालावल्यामुळे १ ऑगस्ट १९२० रोजी त्यांचं निधन झालं. त्यांच्या अंत्ययात्रेला लाखो लोक आले होते. साऱ्या देशभरात शोककळा पसरली होती. गांधीजींनी त्यांना 'आधुनिक भारताचे निर्माता' असं म्हटलं होतं.
टिळकांकडून आपण काय शिकू शकतो?
मित्रांनो, आज आपण स्वातंत्र्याच्या अमृतकाळात आहोत. पण हे स्वातंत्र्य टिळकांसारख्या थोर लोकांनी दिलेल्या बलिदानातून मिळालं आहे. आज आपलं कर्तव्य आहे की, आपण त्यांचा आदर्श डोळ्यांसमोर ठेवून प्रामाणिकपणे अभ्यास करावा, देशावर प्रेम करावं आणि समाजात चांगले बदल घडवावेत.
लोकमान्य टिळकांनी आपल्याला शिकवलं की, कोणीही मोठं होण्यासाठी राजघराण्यात जन्म घेणं गरजेचं नाही. मनात प्रबळ इच्छाशक्ती, देशप्रेम आणि ज्ञान असेल, तर सामान्य माणूसही लोकमान्य होतो.
समारोप
मित्रांनो, अशा या थोर राष्ट्रभक्ताचे विचार आपल्याला नेहमीच प्रेरणा देतील. आपण त्यांच्या मार्गावर चाललो, तरच त्यांचं कार्य खऱ्या अर्थाने पुढे नेलं जाईल. आज आपण त्यांच्या विचारांची आठवण करून घेत आहोत, पण ही आठवण आपली जबाबदारीही आहे. ती आपण पार पाडली पाहिजे.
जय हिंद! जय महाराष्ट्र!
— तुमचा मित्र / तुमची मैत्रीण
✍️ हेही नक्की वाचा :
🚩 महात्मा गांधी यांच्यावर लहान मुलांसाठी प्रभावी मराठी भाषण वाचा →राष्ट्रपित्याच्या सत्य, अहिंसा आणि आत्मबलिदानाच्या प्रेरणादायी गोष्टींचं सुंदर भाषण – शाळेतील विद्यार्थ्यांसाठी खास तयार केलेले.
