अफजलखान आणि छत्रपती शिवाजी महाराजांची प्रतापगडावर झालेली ऐतिहासिक भेट – अफजलखान वध प्रसंग
प्रतापगडची लढाई – अफजलखानाचा वध
मराठी इतिहासात काही घटना अशा आहेत ज्या प्रत्येक मराठी माणसाच्या रक्तात जोश निर्माण करतात. त्यापैकी सर्वात उल्लेखनीय म्हणजे प्रतापगडची लढाई आणि अफजलखानाचा वध. ही केवळ युद्धकथा नाही, तर ती आहे शौर्य, बुद्धिमत्ता आणि पराक्रमाची कहाणी – जी आजही महाराष्ट्राच्या प्रत्येक कोपऱ्यात जिवंत आहे.
अफजलखान कोण होता?
अफजलखान हा बीजापूरच्या आदिलशाही राज्यातील एक बलाढ्य सेनापती होता. उंच, राकट शरीर, मोठी दाढी आणि निर्दयी स्वभाव — अशा अफजलखानाने अनेक युद्धांत शत्रूंना पराभूत केले होते. त्याची कीर्ती दूरवर पसरली होती. मात्र या कीर्तीबरोबर त्याचा अहंकारही वाढला होता. त्याला वाटत होतं की छोट्याशा डोंगरी किल्ल्यावर बसलेला शिवाजी सहज पराभूत होईल.
छत्रपती शिवाजी महाराजांची राजनिती आणि शौर्य
शिवाजी महाराज हे फक्त तलवार चालवणारे योद्धे नव्हते, तर ते राजनीतीचेही अफाट ज्ञानी होते. त्यांनी आपले साम्राज्य उभे केले ते धैर्य, शहाणपण आणि जनतेच्या प्रेमावर. त्यांनी लोकांना ‘स्वराज्य’ या संकल्पनेवर एकत्र केले. अफजलखानासारख्या बलाढ्य शत्रूशी सामना करणे म्हणजे मोठं आव्हानच होतं, पण महाराजांना आत्मविश्वास होता – “देव माझ्या सोबत आहे.”
अधिक वाचा 👉 छत्रपती शिवाजी महाराज जीवनचरित्र व इतिहास | Shivaji Maharaj Jeevancharitra Itihaas Marathi
अफजलखानाची महाराष्ट्रात येण्याची मोहीम
१६५९ साली आदिलशहाने अफजलखानाला आदेश दिला – “शिवाजीला पकडून बीजापूरला आण.” अफजलखानाने मोहिमेला सुरुवात केली. तो पुणे, सतारा, कराडमार्गे जाताना तुळजापूरची देवी, पंढरपूरचा विठोबा आणि शंभू महादेव यांच्या मंदिरांचा विध्वंस केला. गावागावात अत्याचार करून तो पुढे निघाला. त्यामुळे मराठी जनतेत संताप उसळला.
अफजलखानाचा गर्व
अफजलखानाला वाटले, “शिवाजी माझ्या नावानेच थरथरेल.” पण महाराज मात्र शांत होते. त्यांनी हाच अफजलखान आपल्या बुद्धीने पराभूत करण्याचा संकल्प केला.
शिवाजी महाराजांची योजना
शिवाजी महाराजांनी प्रतापगडाचा किल्ला युद्धासाठी निवडला. हा किल्ला दाट जंगलात आणि खडतर डोंगरावर वसलेला होता. महाराजांनी आपल्या विश्वासू सरदारांना बोलावून गुप्त योजना आखली. अफजलखानाला भेटीसाठी बोलावण्यात आले आणि ठरले – दोघांची भेट प्रतापगडच्या पायथ्याशी होईल.
महाराजांनी आपल्या अंगात चिलखत परिधान केले, उजव्या हातात वाघनखं आणि डाव्या हातात कट्यार लपवली. अफजलखान मात्र आपल्या विशाल देहावर फक्त मऊ वस्त्र घालून आला. त्याला वाटले, “शिवाजी माझ्या मिठीतच संपेल.”
अधिक वाचा 👉 शिवाजी महाराज युद्धनीती | Shivaji Maharaj Yuddhaniti Marathi
भेटीचा क्षण
प्रतापगडच्या पायथ्याशी एका तंबूत ही ऐतिहासिक भेट झाली. दोघेही आपापल्या अंगरक्षकांसह आले होते. अफजलखानाने महाराजांना मिठी मारली आणि लगेच कट्यारने वार केला. पण महाराज सज्ज होते. त्यांनी वाघनख्याने अफजलखानाचे पोट फाडले आणि कट्यारने वार केला. अफजलखान मागे हटला, त्याच्या अंगावरून रक्ताच्या धारा वाहू लागल्या.
जिवाजी कण्होजी कडूचा पराक्रम
अफजलखानाचा अंगरक्षक सय्यद बंडा पुढे धावला, पण जिवाजी कण्होजी कडू यांनी त्याचा प्रतिकार केला आणि त्याला ठार केले. बाहेर युद्धाचा शंखनाद झाला. प्रतापगडावर तोफांचे गोळे फुटले, डोंगर प्रतिध्वनित झाला.
अधिक वाचा 👉 छत्रपती शिवाजी महाराज जीके प्रश्नोत्तरे | Chhatrapati Shivaji Maharaj GK Questions & Answers Marathi
प्रतापगडची युद्धभूमी पेटली
महाराजांच्या सैन्याने अफजलखानाच्या फौजेवर वरून हल्ला चढवला. डोंगराच्या उतारावरून मराठे सैनिक वीजेसारखे खाली कोसळले. अफजलखानाची सेना गोंधळली. अनेक पळाले, काही मारले गेले. अखेर अफजलखान मृतावस्थेत पडला आणि बीजापूरच्या सैन्याचा पराभव झाला.
स्वराज्याच्या इतिहासातील सुवर्णक्षण
ही लढाई महाराष्ट्राच्या इतिहासातील एक सुवर्णक्षण ठरली. प्रतापगडावर भगवा झेंडा फडकला. महाराष्ट्रात आनंदाची लाट उसळली. जनतेने जयजयकार केला – “जय भवानी! जय शिवाजी!”
या लढाईने एक गोष्ट सिद्ध केली – बुद्धी, आत्मविश्वास आणि धर्मनिष्ठा असलेला योद्धा कोणत्याही बलाढ्य शत्रूला हरवू शकतो. शिवाजी महाराजांनी फक्त अफजलखानाला नाही, तर अन्यायालाही हरवले.
अधिक वाचा 👉 छत्रपती संभाजी महाराज इतिहास | Sambhaji Maharaj History Marathi
अफजलखानाच्या वधानंतरची घडामोडी
अफजलखानाचा वध झाल्यानंतर बीजापूर दरबारात खळबळ उडाली. आदिलशहाने शिवाजी महाराजांवर आणखी हल्ले करण्याचा प्रयत्न केला, पण महाराजांच्या योजनाशक्तीसमोर ते सगळे निष्फळ ठरले.
प्रतापगडाचे महत्त्व
प्रतापगड हा आजही महाराष्ट्राच्या अभिमानाचे प्रतीक आहे. हा किल्ला फक्त दगडांचा समूह नाही; तो स्वराज्याचा पहिला विजयस्तंभ आहे. या ठिकाणी उभे राहून प्रत्येक मराठी मन अभिमानाने भरून येते.
शिवाजी महाराजांचे दूरदृष्टी
अफजलखानावर विजय मिळवल्यानंतर महाराजांनी आपल्या राज्यकारभाराची दिशा ठरवली. त्यांनी प्रत्येक डोंगरकिल्ला मजबूत केला, नवे सैनिक तयार केले, आणि स्वराज्याची पाया रचला. आजही त्यांची विचारसरणी आणि राष्ट्रभावना प्रेरणा देत राहते.
या लढाईतील शिकवण
प्रतापगडची लढाई फक्त इतिहास नाही, ती एक जीवंत प्रेरणा आहे. ती शिकवते की –
- धैर्य आणि बुद्धी एकत्र आल्यास काहीही अशक्य नाही.
- अन्याय आणि दुष्टपणावर शेवटी न्यायाचाच विजय होतो.
- स्वराज्य ही केवळ सत्ता नव्हे, तर लोकांच्या आत्मसन्मानाची लढाई आहे.
आजचा प्रतापगड – इतिहासाचा साक्षीदार
आज प्रतापगडावर दरवर्षी हजारो पर्यटक आणि शिवभक्त जातात. तिथे उभं राहून प्रत्येकजण त्या ऐतिहासिक क्षणाचा अनुभव घेतो. त्या दरीतून अजूनही “जय भवानी! जय शिवाजी!” चा आवाज घुमतोय असं वाटतं.
अफजलखानाचा वध – भारतीय इतिहासातील महत्व
ही लढाई केवळ महाराष्ट्रापुरती मर्यादित नाही, तर ती भारतीय स्वातंत्र्याच्या इतिहासाचा आरंभबिंदू आहे. याच घटनेने पुढे मराठ्यांच्या साम्राज्याच्या विस्ताराला बळ मिळाले. अफजलखानाचा वध हा अत्याचाराविरुद्ध उठलेल्या लोकशक्तीचा प्रतीक ठरला.
अधिक वाचा 👉 छत्रपती राजर्षी शाहू महाराज भाषण | Chhatrapati Rajarshi Shahu Maharaj Marathi Bhashan
निष्कर्ष – स्वराज्याची पहाट
अफजलखानाचा वध हा एक धार्मिक नव्हे तर स्वराज्याचा संघर्ष होता. तो मराठी मातीच्या शौर्याचा साक्षात्कार होता. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी दाखवून दिलं – “धर्म आणि न्यायासाठी लढणारा कधीही पराभूत होत नाही.”
प्रतापगडची लढाई ही प्रत्येक मराठी मनात जोश, अभिमान आणि प्रेरणा जागवणारी आहे. ही कथा आजच्या तरुण पिढीला सांगते – “शिवाजी महाराजांचा आदर्श आत्मसन्मान, बुद्धी आणि धर्मनिष्ठा शिकवतो.”
जर तुम्हाला हा लेख आवडला असेल तर खाली कमेंट करा, शेअर करा आणि आमचा ब्लॉग मराठी वाचनालय फॉलो करा.
अधिक वाचा 👉 छत्रपती संभाजी महाराज प्रेरणादायी कथा | Chhatrapati Sambhaji Maharaj Inspirational Story