 |
| पावसाच्या सरींमध्ये न्हालेला गाव – हिरवीगार शेतं, रंगीबेरंगी छत्र्यांखाली खेळणारी मुले, आणि बैलगाडीने भरलेला मातीचा रस्ता. हा चित्रदृश्य पावसाळ्याच्या सौंदर्याची जिवंत झलक दर्शवतो. |
माझा आवडता ऋतू – पावसाळा
प्रस्तावना
प्रकृतीचे सौंदर्य अनुभवण्यासाठी वेगवेगळे ऋतू आपल्याला भेटीला येतात. प्रत्येक ऋतूची स्वतःची खासियत असते, पण माझ्यासाठी सर्वात प्रिय आणि मनाला भिडणारा ऋतू म्हणजे पावसाळा. उन्हाच्या कडक तापमानानंतर येणारा हा शीतल, जीवनदायी आणि आनंददायी ऋतू माझ्या मनात एक वेगळे स्थान राखून आहे. आकाशात दाटून आलेले काळसर ढग, सरींचा नाद, हिरवळीत सजलेली शेतं आणि सुगंधित मातीचा गंध – हे सर्व माझ्या हृदयात कायमचं कोरले गेले आहे.
पावसाळ्याचे आगमन
मे महिन्याच्या अखेरीस जेव्हा उन्हाची तिव्रता शिगेला पोहोचते, तेव्हा आभाळात अचानक काळे ढग जमायला सुरुवात होते. दूरवर गडगडणारा गडगडाट, आणि क्षणात बरसणाऱ्या सरी – हा अनुभव प्रत्येक भारतीयाच्या मनात खोलवर रुजलेला असतो. पहिल्या पावसाच्या सरी जेव्हा कोरड्या जमिनीवर पडतात, तेव्हा जो मातीचा सुगंध दरवळतो, तो शब्दांत व्यक्त करणे अशक्य आहे. तो क्षण म्हणजे ऋतूचक्रातील एक जादूई अनुभव आहे.
निसर्गाचा नवसंजीवनी उत्सव
पावसाळा हा निसर्गासाठी नवसंजीवनी घेऊन येतो. झाडे, झुडपे, गवत, शेती – सर्वकाही जिवंत होतं. रुक्ष वाटणारी माळराने हिरवाईने बहरून येते. डोंगर, टेकड्या, आणि रस्त्याच्या कडेला असलेली झाडंही नव्या पालवीने सजतात. नदी, ओढे, तलाव पुन्हा एकदा भरून वाहायला लागतात. पक्ष्यांचा किलबिलाट, बेडकांचे टरटराट, आणि मोराच्या नृत्यातून हा ऋतू आपलं स्वागत करत असतो.
शेतीसाठी महत्त्वाचा ऋतू
भारत एक कृषिप्रधान देश आहे आणि पावसावर मोठ्या प्रमाणावर अवलंबून आहे. या ऋतूत शेतकरी आपल्या शेतात नवीन पेरण्या करतात. भात, बाजरी, मक्याच्या शेतीला पावसाचे पाणी अत्यंत आवश्यक असते. बियाणे टाकून शेतात राबणारे शेतकरी, रानात काम करणाऱ्या महिलांची रचना, लंगोटीधारी गुराखी – हे दृश्य पावसाळ्यातील जीवनशैलीचे दर्शन घडवते.
शालेय जीवन आणि पावसाळा
पावसाळा हा विद्यार्थ्यांसाठी एक वेगळाच आनंद घेऊन येतो. शाळेत जाताना पावसात भिजणे, छत्री विसरून परत येणे, आणि पावसाच्या साचलेल्या पाण्यात चपला टाकत खेळणे – हे बालपणीचे अविस्मरणीय क्षण असतात. काही वेळा शाळेला सुट्टी लागल्यामुळे आनंद द्विगुणित होतो. घरच्या खिडकीतून पाऊस बघत अभ्यास करणे किंवा आईने केलेल्या गरम पोह्यांचा आस्वाद घेणे हा पावसातला सुखद अनुभव असतो.
खाद्यसंस्कृती आणि पावसाळा
पावसाळा आणि खवय्ये यांचे अतूट नाते आहे. गरम गरम भजी, वडे, कांदाभजी, चहा किंवा कॉफी – हे सर्व पावसाच्या सरींसोबत चविला अजूनच खुलवतात. कुटुंब एकत्र येऊन टिव्हीवर एखादा चित्रपट पाहत गरम नाश्ता करणे, ही या ऋतूतील खास आठवण असते. काही ठिकाणी पावसाळी पिकनिकचेही आयोजन केले जाते, जिथे किल्ले, धबधबे आणि डोंगरमाथ्यांवर फेरफटका मारण्यात वेगळाच आनंद असतो.
सांस्कृतिक आणि धार्मिक महत्त्व
पावसाळ्यात अनेक सण-उत्सव साजरे होतात. आषाढी एकादशी, नागपंचमी, रक्षाबंधन, श्रावण सोमवार, जन्माष्टमी यांसारखे सण या ऋतूत येतात. आषाढी एकादशीच्या दिवशी वारकऱ्यांची वारी, दिंड्यांमधून गात-नाचत विठोबाच्या दर्शनासाठी पंढरपूरच्या वाटचालीचा अनुभव अत्यंत पावन आणि भक्तिपूर्ण असतो. पावसातही विठ्ठलाच्या भक्तीची ज्योत न विझता ते चालत जातात, ही एक सामाजिक-धार्मिक एकजूट दर्शवणारी परंपरा आहे.
पावसाळ्याचे सौंदर्य – साहित्यिक दृष्टीने
पावसाळ्याचे वर्णन अनेक साहित्यिकांनी आपल्या कवितांमध्ये, निबंधांमध्ये, आणि कथा- कादंबऱ्यांमध्ये केले आहे. 'पाऊस आला गं बाई, पाऊस आला गं', 'ये रे ये रे पावसा' ही गाणी आजही प्रत्येकाच्या ओठावर आहेत. कवी कालिदासापासून ते आजच्या मराठी कवींपर्यंत प्रत्येकाने पावसावर अनेक भावस्पर्शी रचना केल्या आहेत. पावसाच्या एका थेंबातूनही अनेक अर्थ उलगडणारे साहित्य या ऋतूच्या सौंदर्याचे प्रतिबिंब आहे.
पावसाचे काही अडथळे
जरी पावसाळा मनाला मोहवणारा असला, तरी त्याच्यात काही त्रासदायक बाबीही असतात. सततच्या पावसामुळे साचलेले पाणी, वाहतूक कोंडी, शाळा-कॉलेज बंद होणे, वीज पुरवठा खंडित होणे अशा समस्या उभ्या राहतात. काही वेळा अतिवृष्टीमुळे पूर येतो, घरांची हानी होते आणि लोकांच्या जीवनावर परिणाम होतो. त्यामुळे पावसाचा आनंद घेतानाच त्याच्या परिणामांचीही योग्य जाणीव ठेवावी लागते.
प्रकृती, पर्यावरण आणि पावसाचा संबंध
पावसामुळे हवामानात गारवा येतो, हवा शुद्ध होते आणि पर्यावरणाची चक्रे सुरळीत चालतात. परंतु अलीकडच्या काळात मानवनिर्मित हवामान बदलामुळे पावसाचे स्वरूपही बिघडले आहे. काही ठिकाणी पुरेशी वृष्टी होत नाही, तर काही भागांत अतिवृष्टी होते. त्यामुळे पावसाचा आनंद टिकवून ठेवण्यासाठी झाडे लावा, पर्यावरणाचे संरक्षण करा – ही आपली सामूहिक जबाबदारी आहे.
निष्कर्ष
पावसाळा हा फक्त एक ऋतू नसून तो एक अनुभव आहे – जीवनात नवचैतन्य निर्माण करणारा, निसर्गाच्या सौंदर्याचा उत्सव साजरा करणारा. माझ्या आयुष्यातील असंख्य आठवणी या ऋतूशी जोडलेल्या आहेत. त्यामुळेच पावसाळा माझा अत्यंत आवडता ऋतू आहे. तो आनंद, तो गंध, ते संगीत आणि ती हिरवळ – हे सर्व मनाला स्पर्श करून जातं.
तुम्हाला हा निबंध कसा वाटला? तुमचे मत खाली कमेंटमध्ये नक्की लिहा!
असेच अजून निबंध वाचण्यासाठी आणि शैक्षणिक माहिती मिळवण्यासाठी पेज फॉलो करा. धन्यवाद! 🙏
अधिक वाचा ➤ माझे आवडते शिक्षक – मराठी निबंधअधिक निबंधाच्या माहितीसाठी खालील बटणावर क्लिक करा
सर्व निबंध पहा📤 शेअर करा
अधिक निबंधाच्या माहितीसाठी खालील बटणावर क्लिक करा
सर्व निबंध पहा
टिप्पणी पोस्ट करा